سیستم بسته ( closed  system )

اگر در سیستمی ورود و خروج ماده و انرژی و اطلاعات وجود نداشته باشد، و از محیط خود ایزوله باشد، آن سیستم بسته است. به زبان ساده، سيستم بسته سیستمي ساده است كه با محيط خود ارتباط برقرار نمي كند. سیستمی که بر اساس تفکر کلاسیک قادر بود تا با اتکا بر عوامل و نيروهاي داخلي و بدون ارتباط با محيط خارج، مسايل خود را از طريق سلسله مراتب و تقسيم كار و روابط رسمي در داخل دستگاه حل و فصل كند .

سيستم باز ( open system )

سيستمي باز است که با محيط اطراف خود كنش متقابل داشته باشد و به طور دائم با محيط اطراف خود در تعامل باشد. لورديك فون برتالانفي در نيمه اول قرن بيستم نظريه سيستمي باز را ارائه داد. وي عقیده داشت موجودات زنده را سيستمهاي بازي مي داند كه با محيط خود ارتباط دارند و داراي حالت تعادل هستند .

خواص سيستم هاي باز

1- كليت و جامعيت وجودي : سيستم در كليت وجود خود خواصي را ظاهر مي سازد كه در اجزاي تشكيل دهنده آن به تنهايي وجود ندارد كه از ارتباط اجزاء با يكديگر و نحوه تركيب نظم و سازمان يافتن آنهاست .

2- سلسله مراتب : از جمله متفكران كه سيستمها را از ديد سلسله مراتبي ، مورد بررسي قرار داده است « كنت بولدينگ » است . در هر سيستمي عناصري وجود دارد كه آن عناصر به نوبه خود سيستمهاي كوچكتري هستند كه ساخت و عملكرد ساده اي دارد . مثال جهان

3- همبستگي بين اجزاء : كه همان مثال معروف اگر عضوي به درد آورد روزگار دگر عضوها ر ا نماند قرار . منظور اين است كه هر جزء سيستم به نحوي با ساير اجزاء مرتبط است . و اگر خللي در جزيي وارد شود ساير اجزاء از آن متاثر مي شوند . در يك سيستم اقتصادي نقص در نظام برنامه ريزي به ساير بخشهاي نظام راه مي يابد و مانع حركت صحيح سيستم در جهت تحقق هدفهاي تعيين شده مي شود

4- تناسب بين اجزاء : اگر اجزاي سيستم با هم متناسب نباشند در كار سيستم خلل ايجاد مي شود . مثلاً در يك نظام دانشگاهي ، تعداد دانشجويان بايستي با تعداد استادان متناسب باشد و همچنين بين كادر علمي و اداري و واحدهاي خدماتي تناسب لازم برقرار شود

5- گرايش دايره وار : به طور مثال در يك نظام توليدي وقتي كالايي توليد مي شود به بازار عرضه و با فروش آن ايجاد درآمد شده كه اين درآمد مجدداً براي خريد مواد اوليه مورد استفاده قرار مي گيرد

6- خاصيت توليد مثل : از ويژگي هاي سيستم باز ميل به جاودانگي است . چنانچه در كار سيستم نقص پديد آيد در رفع آن مي كوشد در غير اين صورت از طريق توليد مثل وجود خود را در درگيري ادامه مي دهد ، مانند موجود زنده ما تا جايي كه مي توانيم براي بقاء و هستي خود مي كوشيم و پس از آن هستي را از طريق فرزندانمان ادامه مي دهيم .

7- همپايي : سيستم مي تواند از راه ها و مسيرهاي متفاوتي به هدف واحدي برسد . اين ويژگي سبب انعطاف پذيري در مطابقت با شرايط زمان و مكان و تغييرات محيطي است كه زير بناي يكي از متداول ترين نظرهاي امروزي مديريت يعني نظريه اقتضائيست .

8- گرايش به فنا : در درون سيستم ها عواملي است كه سيستم را از جهت اصلي آن منحرف مي كند و تمايل در جهت عدم تعادل دارند . كه سيستم براي جلوگيري از اين گرايش به فنا ناچار است با ايجاد آنتروپي منفي حيات خود را ادامه مي دهد . كه اين با مفهوم نظم و سازمان در سيستم ، مترادف است .

9- گرايش به تعامل : منظور از تكامل عبارت از پيچيدگي ساخت و تنوع ساخت و تنوع خواص است . كه اين تكانل ممكن است به صورت تدريجي يا جهشي و ناگهاني صورت مي گيرد . در سيستمهاي اجتماعي سازمانهاي ساده به تدريج به نظامهاي پيچيده با ساختاري متشكل تر و پيچيده تر تبديل مي شود .

10- گرايش به تعادل يا خود نگهداري پويا : اين ويژگي به هوموستاسيس ( homeo stasis ) معروف است . كه تلاش سيستم در حفظ متغيرهاي ضروري خود در محدوده اي معين به منظور ادامه حيات سيستم است . به طور مثال تعادل در ارگانيسم زنده است .